Δελφική Αμφικτυονία

Η Δελφική Αμφικτυονία ήταν μια ομοσπονδία δώδεκα φυλών της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας που αποτελούσε αρχικά θρησκευτική ένωση, ενώ αργότερα απέκτησε και πολιτική σημασία. Το Αμφικτυονικό Συνέδριο λάμβανε χώρα δύο φορές τον χρόνο και κάθε φυλή είχε δύο ψήφους. Κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια η ισχύς της μειώθηκε και τελικά η Αμφικτυονία αντικαταστάθηκε από το Πανελλήνιον, που ίδρυσε ο αυτοκράτορας Αδριανός. Η δύναμη που απέκτησε ήταν τέτοια που έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή έως τουλάχιστον τον 4ο αιώνα π.Χ.

Ίδρυση

Ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ. υπήρχε μία αμφικτυονία των φυλών της κεντρικής Ελλάδας και της Θεσσαλίας. Κέντρο της ήταν το ιερό της Δήμητρας στην Ανθήλη, κοντά στις Θερμοπύλες. Στην αμφικτυονία αυτή προσχώρησαν και οι Δελφοί. Με τον καιρό απέκτησε ενισχυμένες αρμοδιότητες στην διοίκηση του ιερού του Απόλλωνα στους Δελφούς και ταυτόχρονα μεγάλη πολιτική δύναμη.

Λειτουργία

Στο Αμφικτυονικό Συνέδριο συμμετείχαν δώδεκα ελληνικές φυλές. Αυτές ήταν οι Θεσσαλοί, οι Βοιωτοί (με κυρίαρχη την Θήβα), οι Δωριείς (με κυρίαρχη την Σπάρτη), οι Ίωνες (με κυρίαρχη την Αθήνα), οι Περραιβοί, οι Μάγνητες, οι Λοκροί, οι Οιταίοι, οι Αχαιοί, οι Φωκείς, οι Δόλοπες και οι Μαλιείς. Αυτοί αποτελούσαν και τα μόνιμα μέλη του Συνεδρίου. Καθεμιά από αυτές τις δώδεκα φυλές είχε δύο ψήφους. Στο Συνέδριο εκπροσωπούνταν ακόμα οι Αιτωλείς, οι Ακαρνάνες, οι Αρκάδες, οι Ηλείοι, οι Τριφύλιοι και η μικρή φυλή των Δρυόπων, χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου. Κάθε φυλή έστελνε 2 αντιπροσώπους σε κάθε συνέδριο. Από αυτούς, ο ένας ονομαζόταν "Πυλαγόρας" και κύριος ρόλος του ήταν η συμμετοχή στη συζήτηση των προς ψήφιση αιτημάτων και η αντιπροσώπευση της πόλης του και ο άλλος ονομαζόταν "Ιερομνήμονας" και ήταν αυτός που ψήφιζε. Για τους Λοκρούς μία ψήφος ανήκε στους Οζολούς και μία στους Οπούντιους. Μετά τον Τρίτο Ιερό πόλεμο, τις ψήφους των ηττημένων Φωκέων πήραν οι Μακεδόνες. Επίσης εκλεγόταν ένας γραμματέας και υπήρχε και ο θεσμός της αμφικτυονικής εκκλησίας που αποτελούταν από τους ιερομνήμονες, τους πυλαγόρες εκείνους που βρίσκονταν στο ιερό την εποχή που λάμβανε χώρα η συνάντηση, με σκοπό την έκδοση των ψηφισμάτων και ουσιαστικά δεν είχε κάποια δύναμη. Το Συνέδριο λάμβανε χώρα δύο φορές το χρόνο. Την άνοιξη (εαρινή Πυλαία)στους Δελφούς, στο ιερό του Απόλλωνα. Το φθινόπωρο (Οπωρινή Πυλαία) στη Μαλιακή πόλη Ανθήλη, κοντά στις Θερμοπύλες στο ιερό της Δήμητρας.

Αρμοδιότητες

Αρχικά το Συνέδριο αφορούσε μάλλον πιο πολύ την επιτήρηση του ιερού της Δήμητρας στην Ανθήλη, η οποία μάλιστα ονομαζόταν Αμφικτυονίς. Στη περιοχή υπήρχε επίσης ιερό του Αμφικτύονα. Στην συνέχεια, και αφού άρχισε να συνέρχεται και στους Δελφούς ανέλαβε και την εποπτεία του ιερού του Απόλλωνα, μέχρι που έγινε το κύριο έργο του. Αργότερα, ανέλαβε και την διοργάνωση των Πυθίων. Η δελφική αμφικτυονία είχε τον έλεγχο της περιουσίας και λειτουργίας του ιερού, αφού όριζε τους ιερείς και τους άλλους αξιωματούχους, εκλέγοντάς τους πάντα από κατοίκους των Δελφών.

Δύναμη

Η δημιουργία της αμφικτυονίας σε μια εποχή κατά την οποία ακόμα τόσο η Αθήνα, όσο και η Σπάρτη ή η Θήβα δεν είχαν ακόμη αποκτήσει ηγετικό ρόλο στην Ελλάδα, είχε σαν αποτέλεσμα φυλές με ελάχιστη δύναμη όπως οι Μαλιείς ή οι Περραιβοί να έχουν τις ίδιες δυνατότητες και την ίδια αξία με τις ισχυρές δυνάμεις εντός του συμβουλίου. Ακόμα και όταν οι Θεσσαλοί κατέλαβαν τους γειτονικούς τους λαούς Περραιβούς, Μαλιείς, Μαγνήτες, Δόλοπες και Αχαιούς αυτοί μπορούσαν να μετέχουν ως ίσοι με τους Θεσσαλούς και με καθαρό το δικαίωμα ψήφου. Αυτό τελικά, καθώς και η αίγλη του μαντείου των Δελφών, έδωσε τεράστια δύναμη στο συνέδριο, ιδίως κατά την εποχή πριν και μετά τους Περσικούς Πολέμους. Ωστόσο, με την είσοδο των Μακεδόνων και αργότερα την αύξηση της επιρροής των Αιτωλών και των Ρωμαίων καθώς και οι διάφορες συμμαχίες και αντιπαλότητες μεταξύ των πόλεων δεν άφησαν ανεπηρέαστη την ομοσπονδία.

Ιεροί Πόλεμοι
                        
Με την πάροδο του χρόνου το μαντείο των Δελφών εξελίχθηκε σε σημαντικό πανελλήνιο θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο που έχαιρε παγκόσμιας ακτινοβολίας και αναγνώρισης. Σταδιακά, με πρωτοβουλία του ιερατείου του μαντείου, δημιουργήθηκαν οι Αμφικτυονίες, ένας θεσμός που αρχικά είχε καθαρά θρησκευτικό χαρακτήρα, στη συνέχεια όμως μεταβλήθηκε σε ένα συνέδριο κατά βάση πολιτικό. Στην αρχή το ιερό ανήκε στην πόλη Κρίσσα, όμως τα ιερατικά γένη κατόρθωσαν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Οι Κρισσαίοι τότε ως αντίδραση επέβαλαν βαριά φορολογία στους προσκυνητές και τους επίσημους απεσταλμένους των πόλεων στους Δελφούς που έφταναν από το λιμάνι της Κίρρας. Τότε, οι Αμφικτύονες αποφασίζουν να τιμωρήσουν τους κατοίκους της Κρίσσας καθώς είχαν προκληθεί σοβαρά παράπονα από τους προσκυνητές, αλλά και σημαντική ελάττωση των εσόδων του μαντείου. Αποτέλεσμα αυτής της διένεξης ήταν η κήρυξη του Α' Ιερού Πολέμου, ο οποίος διήρκεσε από το 596 έως το 585 π. Χ. Συνέπεια του πολέμου ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή της Κρίσσας και η αφιέρωσή της τιμητικά στον θεό Απόλλωνα, τη Λητώ, την Άρτεμη και την Αθηνά. Από την εποχή αυτή και μετά, υπό την διεύθυνση των Αμφικτυόνων άρχισαν να διεξάγονται ανά τέσσερα χρόνια τα Πύθια.[1][2]

Το 449-448 π.Χ. πραγματοποιείται ο δεύτερος ιερός πόλεμος με αφορμή την προσπάθεια των Φωκέων να εισβάλουν στους Δελφούς και να κυριεύσουν το ιερό του Απόλλωνα. Ωστόσο, οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν στρατό, ο οποίος απέκρουσε την εισβολή και αποκατέστησε τα πράγματα. Μετά την αναχώρηση των Λακεδαιμονίων, οι Αθηναίοι με διαταγή του Περικλή έδωσαν και πάλι στους Φωκείς την ηγεμονία των Δελφών, καθώς και τα διεύθυνση των Πύθιων αγώνων. Το 421 π. Χ. η Νικίειος Ειρήνη επέφερε ξανά στους Δελφούς την αυτονομία τους.[3][4]

Το 356 π.Χ. η Αμφικτυονία επιβάλλει πρόστιμο στους Φωκείς γιατί καλλιέργησαν εκτάσεις που άνηκαν στο ιερό. Εκείνοι αντέδρασαν, και με αρχηγούς τον Φιλόμηλο και τον Ονόμαρχο άρχισαν τις πολεμικές επιχειρήσεις με αποτέλεσμα το ξέσπασμα του Γ' Ιερού Πολέμου, στον οποίο ενεπλάκησαν επίσης οι Αθηναίοι, οι Λακεδαιμόνιοι και οι Μακεδόνες ( υπό την ηγεσία του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας ).[5]

Υπό την εξάλειψη του φόβου για τους Φωκείς, οι Αμφισσείς αρχίζουν να καλλιεργούν εκτάσεις στο Κρισσαίο πεδίο και να δημιουργούν κτίρια στην πόλη της Κίρρας. Υποστηρίζοντας τους συμμάχους τους Θηβαίους στο Αμφικτυονικό Συνέδριο και παρασυρόμενοι από αυτούς προσπαθούν να κατηγορήσουν τους Αθηναίους για ιεροσυλία. Ο πυλαγόρας της Αθήνας, όμως, ρήτορας Αισχίνης κατάφερε να αντιστρέψει τις κατηγορίες και να τους καταγγείλει για καταπάτηση της γης του Απόλλωνα και της απαγορευμένης Κίρρας. Ο Φίλιππος αναλαμβάνει το 339 π.Χ. να τιμωρήσει τους Αμφισσείς εκ μέρους της Αμφικτυονίας (Δ' Ιερός Πόλεμος) και η Άμφισσα καταστρέφεται.

Σημασία

Η Δελφική Αμφικτυονία αποτέλεσε την πιο σημαντική αμφικτυονία της αρχαίας Ελλάδας. Σε αυτή αντιπροσωπευόταν σχεδόν όλα τα ελληνικά φύλα και η πολιτική δύναμη που απέκτησε ήταν τεράστια.

https://el.wikipedia.org/