Η σύλληψη του Ραούφ Ντενκτάς, στις 31.10.1967


Πρόεδρος της Κ.Δ. Αρχιεπίσκοπος Μακάριος: «Αν τον δω αυτόν που τον σύλλαβε, δεν ξέρω τι θα τον κάμω»!..

ΣΤΑ πλαίσια της ιστορικής μας μελέτης για την προβοκάτσια της Κοφίνου τον Νιόβρη του 1967, θ’ ασχοληθούμε στο παρόν με τη σύλληψη του Ραούφ Ντενκτάς στο χωριό Άγιος Θεόδωρος Καρπασίας, στις 31 Οκτωβρίου της χρονιάς εκείνης. Ένα γεγονός άμεσα συνδεδεμένο με τα γεγονότα της Κοφίνου, που είχαν ως συνέπεια την αμυντική απογύμνωση της Κύπρου με την εκδίωξη της ελληνικής μεραρχίας και του στρατηγού Γ. Γρίβα Διγενή από την Κύπρο.

Ν’ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ αρχικά, ότι ο Ντενκτάς, αρχηγός των Τουρκοκυπρίων τρομοκρατών οι οποίοι κινήθηκαν ενόπλως εναντίον του κυπριακού κράτους το τρίτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου 1963, διέμενε στην Τουρκία. Κατέφυγε εκεί από το Λονδίνο, όπου ο Μακάριος τον δέχτηκε να μετάσχει της πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό, η οποία συγκλήθηκε από τη Βρετανία, τον Γενάρη του 1964.

Ο Ραούφ Ντενκτάς εκπροσώπησε τότε τους Τουρκοκύπριους, παρόλο που ήταν γνωστό πως ήταν επικεφαλής των Τ/κ στασιαστών και καταμαρτυρείτο ως ο ηθικός αυτουργός για δεκάδες φόνους, εμπρησμούς, εκτοπισμούς και άλλα ειδεχθή εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων Κυπρίων.



Τον Φεβράρη του 1964, ο Ντενκτάς εμφανίσθηκε ως εκπρόσωπος των Τουρκοκυπρίων στα Ηνωμένα Έθνη, όπου υπεραμύνθηκε των τουρκοκυπριακών ψευδολογιών, διαστρεβλώνοντας τα γεγονότα της ένοπλης ανταρσίας και κατηγορώντας την Κυπριακή Κυβέρνηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση να τον κηρύξει ανεπιθύμητο πρόσωπο και να του απαγορεύσει την επάνοδο στην Κύπρο. Παρέμεινε στην Άγκυρα, όμως συνέχισε να διατηρεί επαφή με τους Τ/κ και να κατευθύνει την ανταρσία τους στο νησί.

Μέχρι την προσπάθειά του το 1967 να φτάσει λαθραία στο νησί, προέβαινε κατά καιρούς σε εμπρηστικές δηλώσεις και απειλές εναντίον των Ελλήνων. Την 1η Αυγούστου 1964 έφτασε με πολλούς Τούρκους στρατιωτικούς παράνομα στον θύλακα των Κοκκίνων, όλοι τους όμως αναγκάστηκαν να επιστρέψουν άπρακτοι στην Τουρκία, μετά τη σαρωτική νίκη των κυπριακών δυνάμεων κατά των στασιαστών, μεταξύ 5 και 8 Αυγούστου, και την εκκαθάριση του θύλακα από τους Τουρκοκύπριους τρομοκράτες και τους εκατοντάδες γιουρούκηδες από την Τουρκία, οι οποίοι παράνομα εισέρχονταν σταδιακά στην Κύπρο μέσω της θαλάσσιας περιοχής Μανσούρας, την οποία πριν από τις μάχες της Τηλλυρίας έλεγχαν οι Τούρκοι. Το μόνο χωριό στην περιοχή που έμεινε υπό τον έλεγχο των Τούρκων μετά το έπος της Τηλλυρίας ήταν τα Κόκκινα, κι αυτό μετά από διαταγή του Μακαρίου να σταματήσει κάθε στρατιωτική δραστηριότητα, την ώρα που όλοι οι Τούρκοι τρομοκράτες που βρίσκονταν εκεί είχαν υψώσει λευκή σημαία και ήσαν έτοιμοι να παραδοθούν με τον οπλισμό τους. Ας πάμε, όμως, στις λεπτομέρειες της σύλληψης του Ντενκτάς:

Σύγχυσαν τους Αγίους Θεοδώρους!

ΗΤΑΝ πρωινές ώρες της 31ης Οκτωβρίου 1967- γύρω στις δυόμισι – όταν ο Ντενκτάς με τους δυο συνοδούς του, επίσης Τουρκοκύπριους, Οσμάν Νετζιάτ Κονούκ και Ερόλ Ιμπραχίμ, αποβιβάστηκαν αθέατοι από μικρή λαστιχένια βάρκα στην ακτή του Αγίου Θεοδώρου Καρπασίας. Πυκνό το σκοτάδι, βαθιά χαράματα, σιγαλιά παντού, ευνοϊκές όντως συνθήκες για την παράνομη είσοδο στην Κύπρο. Την Κύπρο, που τότε ελεγχόταν στρατιωτικά από την Εθνική Φρουρά και τη μεραρχία του ελληνικού στρατού την οποία έστειλε στο νησί η Κυβέρνηση Γεώργιου Παπανδρέου στα μέσα του 1964 για την αντιμετώπιση τυχόν τουρκικής εισβολής.

Ο ΝΤΕΝΚΤΑΣ και οι συνοδοί του, με το που ξημέρωσε, άρχισαν να περιπλανώνται στο «Δάσος της Βάλιας», χωρίς να ξέρουν πού ακριβώς βρίσκονται. Και σίγουρα παραξενεμένοι, αφού προορισμός τους δεν ήταν ο Άγιος Θεόδωρος της Καρπασίας αλλά ο Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας, όπου τους ανέμεναν, κατόπιν συνεννόησης, Τουρκοκύπριοι τρομοκράτες. Είναι φανερό ότι έκαμαν λάθος στον τόπο αποβίβασής τους, γεγονός που οφείλεται μάλλον στον κυβερνήτη του τουρκικού υποβρυχίου, που τους μετέφερε και τους εγκατέλειψε στ’ ανοικτά για να συνεχίσουν από εκεί με βάρκα μέχρι την ακτή. Το ότι είναι τουρκικό υποβρύχιο που τους μετέφερε, βγαίνει από το ότι κάθε άλλο σκάφος θα εντοπιζόταν από το ραντάρ της Εθνικής Φρουράς, που υπήρχε τότε στο Ριζοκάρπασο.

Ο ίδιος ο Ντενκτάς, στις καταθέσεις που έδωσε στη συνέχεια μετά που συνελήφθη, ισχυρίστηκε για το θέμα αυτό:


Ο Ραούφ Ντενκτάς, μετά τη σύλληψή του. (Φωτογραφία: Τάκης Ιωαννίδης)

Στην μεν πρώτη κατάθεση, που λήφθηκε στον αστυνομικό σταθμό Αγίου Θεοδώρου Καρπασίας προτού αναγνωρισθεί, είπε ότι ήσαν τρεις δικηγόροι από τη Λάρνακα και βγήκαν για ψάρεμα στον Άγιο Θεόδωρο Λάρνακας, όμως έχασαν τον προσανατολισμό τους. Επρόκειτο, βέβαια, για πολύ μεγάλο ψέμα, αφού ο Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας απέχει από τον Άγιο Θεόδωρο Καρπασίας 70 ολόκληρα χιλιόμετρα! Ο δεύτερος ισχυρισμός του Ντενκτάς, ήταν ότι ήρθε στην Κύπρο με πλοιάριο που ο ίδιος ναύλωσε, πράγμα επίσης ψευδές, αφού, όπως προαναφέρθηκε, το όποιο σκάφος θα εντοπιζόταν από το ραντάρ της Ε.Φ.

ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΤΑΙ στο σημείο αυτό, ότι η γκάφα του κυβερνήτη του τουρκικού υποβρυχίου που οδήγησε τον Ντενκτάς αλλού από εκεί που ήθελε, ήταν η δεύτερη στην ιστορία του τουρκικού ναυτικού. Η πρώτη ήταν το πασίγνωστο «Μάλτα γιοκ», που λέχθηκε παλιά από τον κυβερνήτη του τουρκικού σκάφους «Πιρί Ρέις», ο οποίος δεν μπόρεσε να βρει τη Μάλτα που ήταν ο προορισμός του!

Μεταφορά στη Λευκωσία

ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΙ, λοιπόν, στο δάσος ο Ντενκτάς και οι συνοδοί του, έγιναν κάποια στιγμή αντιληπτοί από τον θηροφύλακα Αντώνη Χριστοδούλου, που εκτελούσε υπηρεσία στην περιοχή. Δεδομένοι ότι οι κινήσεις τους του φάνηκαν ύποπτες, ειδοποίησε εγγύς στρατιωτική περίπολο, υπό τον Ελλαδίτη ταγματάρχη Κυριάκο Καρυστιναίο, η οποία και τους συνέλαβε και τους μετέφερε στον τοπικό σταθμό. Εκεί, παρά την προσπάθεια του Ντενκτάς να παραπλανήσει τον αστυνομικό λοχία, για να τον αφήσει, μαζί με τους Κονούκ και Ιμπραχίμ, να μεταβούν στον πραγματικό προορισμό τους, δεν τα κατάφερε.

Στο μεταξύ είχαν φτάσει στο σταθμό και πολίτες, ένας των οποίων αναγνώρισε τον Ντενκτάς. Και οι τρεις συλληφθέντες μεταφέρθηκαν τότε με ισχυρή αστυνομική συνοδεία στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό Αμμοχώστου και από εκεί στη Λευκωσία. Στα κρατητήρια του Λόχου της Στρατιωτικής Αστυνομίας (ΕΣΑ), στο παλιό τρελάδικο, απέναντι από το ξενοδοχείο «Χίλτον». Διοικητής του Λόχου ήταν τότε ο Ελλαδίτης λοχαγός Ελευθέριος Ιωαννίδης, ένας εύσωμος και δυναμικός αξιωματικός. Εκεί ο Ντενκτάς έδωσε μακροσκελή κατάθεση, στην οποία θ’ αναφερθούμε στη συνέχεια. Ούτε απειλήθηκε, ούτε κακοποιήθηκε, ενώ την ίδια μέρα έσπευσαν να τον επισκεφθούν ο Πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης και ο υπουργός Εσωτερικών Πολύκαρπος Γιωρκάτζης. Του πήραν, μάλιστα, και μπισκότα!

«Πρέπει να μείνει ζωντανός»

ΣΤΗ ΣΥΛΛΗΨΗ του Ντενκτάς δόθηκε την επομένη μεγάλη δημοσιότητα από τον κυπριακό και τον διεθνή Τύπο, όπως και τα πρακτορεία ειδήσεων. Στην κυπριακή Κυβέρνηση, όμως, υπήρξε ένα μούδιασμα για το θέμα, όμως ήταν αναγκαίο να ληφθούν γι’ αυτό αποφάσεις. Έτσι, το απόγευμα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο Μακάριο, στην οποία πήραν επίσης μέρος οι Κληρίδης και Γιωρκάτζης, ο Αρχηγός της ΑΣΔΑΚ στρατηγός Γρίβας Διγενής, ο αρχηγός ΓΕΕΦ αντιστράτηγος Γεώργιος Μορώνης, ο διευθυντής του Β΄ Επιτελικού Γραφείου του ΓΕΕΦ, συνταγματάρχης Τσατσανίφος και ο διοικητής του ελληνικού κλιμακίου της ΚΥΠ στην Κύπρο, Σιδερίδης. Άποψη όλων, πλην ενός, ήταν ότι ο Ντενκτάς έπρεπε να μείνει ζωντανός, ενώ η εισήγηση του ενός ήταν να εκτελεσθεί.

Η μόνη μαρτυρία που υπάρχει γι’ αυτό το τελευταίο, είναι στο βιβλίο «Η αλήθεια» του μετέπειτα Αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας, στρατηγού Γρηγορίου Μπονάνου. Ο Μπονάνος ήταν την περίοδο στην οποία αναφερόμαστε συνταγματάρχης και κατείχε τη θέση του επιτελάρχη του ΓΕΕΦ. Την επομένη ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ζήτησε όπως ο Ντενκτάς αποδοθεί στη χώρα του, ενώ στην του Την επομένη ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ζήτησε όπως ο Ντενκτάς αποδοθεί στη χώρα του, ενώ στην τουρκική συνοικία της Λευκωσία έγινε σιωπηρή διαδήλωση Τουρκοκυρίων, οι οποίοι ζητούσαν την άμεση απελευθέρωση του Ντενκτάς. ενκτάς:ρκική συνοικία της Λευκωσία έγινε σιωπηρή διαδήλωση Τουρκοκυρίων, οι οποίοι ζητούσαν την άμεση απελευθέρωση του

Ντενκτάς: «Εν να φύουν οι Καλαμαράος που την Κύπρο!..»

48 ΩΡΕΣ μετά τη σύλληψή του Ντενκτάς, ο επαρχιακός δικαστής Αμμοχώστου, Δημητράκης Στυλιανίδης εξέδωσε διάταγμα οκταήμερης κράτησής του. Με το που εκδόθηκε τον διάταγμα κράτησής του, ο Ντενκτάς μεταφέρθηκε στις Κεντρικές Φυλακές, όπου τον επισκέφθηκε αρκετές φορές ο Γιωρκάτζης. Σε μαρτυρία του προς τον γράφοντα ο εκ των αστυνομικών φρουρών του Ντενκτάς επί 24ώρου βάσεως έξω από το κελί του, Χριστόδουλος Χριστοδούλου, μετέπειτα δικηγόρος, έδωσε πολλές λεπτομέρειες για την εκεί παραμονή του Ντενκτάς.

«Οι επισκέψεις προς αυτόν από τον Γιωρκάτζη», είπε, ήταν μεγάλης διάρκειας, γι’ αυτό και όταν έφευγε, ρωτούσαμε τον Ντενκτάς τι έλεγαν τόση ώρα. Στην αρχή δεν μας απαντούσε, αλλά στη συνέχεια, αφού μεταξύ μας είχε σιγά-σιγά αναπτυχθεί αρκετή οικειότητα – παίζαμε μαζί του χαρτιά μέσα στο κελί – η απάντησή του ήταν «εν να φύουν οι Καλαμαράος που την Κύπρο»! Εμείς γελούσαμε μ’ αυτό και του λέγαμε πως κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, όμως ο Ντενκτάς επέμενε επαναλαμβάνοντας την ίδια φράση. Δυστυχώς, τα λόγια του επαληθεύτηκαν στη συνέχεια…»

ΗΤΑΝ σίγουρος ο Ντενκτάς για τη φυγή της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο, κι αυτό είναι φανερό ότι προέκυπτε από τις μακρές συζητήσεις του με τον Γιωρκάτζη. Απίστευτο; Κι όμως αληθινό. Όπως απίστευτη ήταν και η απάντησή που έδωσε ο Μακάριος σε δόκιμο του Κύκκου, που αργότερα εγκατέλειψε τη μοναχική ζωή. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του προς τον γράφοντα, το μεσημέρι της επομένης που συνελήφθη ο Ντενκτάς, ο Μακάριος πήγε για γεύμα στο Μετόχι του Κύκκου στη Λευκωσία. Ενώ πλησίαζε στην Τράπεζα, συνοδευόμενος από τον επιχειρηματία Γεώργιο Χαραλάμπους, ιδιοκτήτη του ομώνυμου καφεκοπτείου, ο δόκιμος τον πλησίασε και του φίλησε το χέρι και ταυτόχρονα τον ρώτησε:

– Μακαριότατε, τι γίνεται με τον Ντενκτάς;

Αυτός πήρε τότε θυμώδη όψη και του είπε:

– Άφησ’ με, γιατί αν πιάσω στα σιέρκα μου τζιείνον που τον εσύλλαβεν, δεν ξέρω τι θα τον κάμω!..»

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ αυτή, όπως και η σιγουριά του Ντενκτάς για τη φυγή του ελληνικού στρατού από την Κύπρο, ασφαλώς ενέχουν μεγάλη ιστορική αξία δεδομένων των γεγονότων που ακολούθησαν, τόσο στην Κύπρο (Κοφίνου), όσο και στην Ελλάδα(ανεπιτυχές κίνημα βασιλιά Κωνσταντίνου και φυγή του στην Ιταλία).

Πολύπλευρη η συνωμοσία

ΚΑΙ το ερώτημα που εγείρεται: Τι γύρευε ο Ντενκτάς στην Κύπρο το 1967 και ειδικά στην περιοχή Αγίου Θεοδώρου Λάρνακας; Η μόνη λογική απάντηση στο ερώτημα αυτό, είναι πως ο αρχιστασιαστής Ντενκτάς σκόπευε να ηγηθεί των Τούρκων στην περιοχή Αγίου Θεοδώρου-Κοφίνου, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου τουρκικού θύλακα στην Κύπρο. Ειδικά μετά που ο αξιωματικός του τουρκικού στρατού – ο «πασιάς» της περιοχής – είχε σκοτωθεί με καταδρομική επιχείρηση που έγινε εναντίον του τον Σεπτέμβρη του 1967 και έκτοτε η περιοχή έμενε χωρίς διοικητή. Στη θέση αυτή υπηρετούσε όταν έφτασε στην Κύπρο λαθραία ο Ντενκτάς ένας νεαρός υπολοχαγός του τουρκικού στρατού, ο οποίος, όμως δεν θεωρείτο ικανός να δημιουργήσει συνθήκες που θα οδηγούσαν στη δημιουργία ενός νέου θύλακα. Η ένοπλη αντιπαράθεση που σκόπευε να δημιουργήσει επίσης ο Ντενκτάς, είναι βέβαιο ότι θα το εκμεταλλευόταν η Τουρκία, όπως και ο Μακάριος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος για τους ίδιους, δυστυχώς, λόγους: Για την εκδίωξη της μεραρχίας και του Διγενή από την Κύπρο, την πτώση της Χούντας στην Ελλάδα και την εγκατάλειψη της πολιτικής της Ένωσης, γεγονότα που βόλευαν και την Τουρκία.

ΣΤΟ σημείο αυτό, να θυμίσουμε στους αναγνώστες μας την επίσκεψη του Τούρκου βουλευτή Γκιουλέγκ στην Κύπρο και τις μυστικές συνομιλίες του με τον Μακάριο τον Σεπτέμβρη του ’67, όπως και την έλευση στην Κύπρου, κατά τον επόμενο μήνα, του αντιπροέδρου της Χούντας και υπουργού Εθνικής Άμυνας Γρηγόριου Σπαντιδάκη, που ήταν εκείνος που επέμενε όσο κανένας άλλος για την ανάμειξη της Εθνικής Φρουράς σε αστυνομικά καθήκοντα στην Κύπρο, ειδικά στην περιοχή Κοφίνου-Αγίου Θεοδώρου. Ο Σπαντιδάκης, που είχε συνομιλίες με τον Μακάριο για τις οποίες τίποτε δεν είχε ανακοινωθεί επίσημα, ανήκε μεν στην ηγεσία της στρατιωτικής Κυβέρνησης, αλλά ήταν γνωστός βασιλικός και, ως αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού προηγουμένως, σχεδίαζε μυστικό κίνημα στρατηγών στην Ελλάδα υπό τον βασιλιά. Όμως τους είχαν προλάβει οι συνταγματάρχες, με επικεφαλής τους Γ. Παπαδόπουλο, Στ. Παττακό και Ν. Μακαρέζο. Στη συνέχεια, με την άνοδο της Χούντας στην εξουσία και την ανάληψη υψηλών αξιωμάτων από τον Σπαντιδάκη, αυτός δεν έπαυσε να συνεργάζεται στενά με τον Κωνσταντίνο και να ετοιμάζουν αντιπραξικόπημα. Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό, στο οποίο είχαν συμμετοχή και ο ευρισκόμενος στο Παρίσι από το 1963 πρώην Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και άλλοι παλιοί πολιτικοί της Ελλάδας, αλλά και ο Μακάριος, στήθηκε η προβοκάτσια της Κοφίνου, από την οποία ζημίωσε η Κύπρος που έμεινε χωρίς αμυντική στήριξη, αλλά και ο βασιλιάς που είδε τα όνειρά του να ρίξει την Χούντα να καταρρέουν. Μόνοι κερδισμένοι ο Μακάριος, που «γλίτωσε» από τον Γρίβα και τον ελληνικό στρατό και άνοιξε διάπλατα τα φτερά του για «λύση ανεξαρτησίας» και οι Τούρκοι, οι οποίοι έβλεπαν καθαρά πια και με πολλή αγαλλίαση, να ναυαγούν τα όποια σχέδια για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Συναφώς, δεν είναι τυχαίο το ότι συνομιλητής της τουρκικής πλευράς στις συνομιλίες, που άρχισαν το 1968 στη Λευκωσία για το Κυπριακό, ήταν ο εξτρεμιστής Ντενκτάς, τον οποίο η Άγκυρα επιδίωξε να φέρει μυστικά στην Κύπρο για τη δημιουργία θερμού επεισοδίου στην περιοχή Κοφίνου, για σκοπούς προώθησης των διχοτομικών σχεδίων της. Επρόκειτο, δηλαδή, για μια πολύπλευρη συνωμοσία, με τους πρωταγωνιστές της να στοχεύουν ο καθένας σε διαφορετικά πράγματα. Κι όπως θα δούμε στη συνέχεια, ο στρατηγός Γρίβας, που προαισθανόταν τις σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις του προετοιμαζόμενου εγχειρήματος, κατέβαλε ακόμα και την 12η ώρα πριν αρχίσει στην Κοφίνου η επιχείρηση «Γρόνθος», ύστατη προσπάθεια να αποτρέψει το μοιραίο χωρίς όμως και να τα καταφέρει. Οι συνωμότες επιτάχυναν το άναμμα της θρυαλλίδας με ένα σατανικότατο κόλπο!..

ΣΤΟ επόμενο, θα δούμε τι ακριβώς κατάθεσε ο Ντενκτάς μετά που συνελήφθη, ποιες αλήθειες και ψέματα είπε και ποια συμπεράσματα βγαίνουν από το σύνολο της κατάθεσής του

(Αρχείο Νίκου Παπαναστασίου-απόσπασμα)

nikospa.wordpress.com

31.12.2016