Γιατί βελτιώνονται οι οικονομικές σχέσεις Κίνας – Ιαπωνίας

Αποσυνδέοντας το εμπόριο από την πολιτική

Richard Katz-2014

Όταν πρόκειται για την Ιαπωνία, η Κίνα φαίνεται διχασμένη. Σε θέματα ασφάλειας, γίνεται ολοένα και πιο επιθετική – δείτε την πρόσφατη δήλωση για την Ζώνη Αναγνώρισης Αεράμυνας (Air Defense Identification Zone, ADIZ) [1] πάνω από τα νησιά Σενκάκου (Ντιαόγιου) στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας.

Αλλά, σχετικά με τους οικονομικούς δεσμούς - από τις ιαπωνικές εισαγωγές ως τις ιαπωνικές επενδύσεις - γίνεται ολοένα και πιο «περιστερά». Με λίγα λόγια, η Κίνα έχει αρχίσει να αποσυνδέει την οικονομία από την πολιτική.

Αυτό αντιπροσωπεύει μια μεγάλη ανατροπή από το περασμένο διάστημα, όταν το Μέσο Βασίλειο πίστευε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την εξάρτηση της Ιαπωνίας από την κινεζική αγορά για να αποσπάσει εδαφικές παραχωρήσεις από την Ιαπωνία. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2012, ταραχές και μποϊκοτάζ των ιαπωνικών προϊόντων - κάποια από αυτά με την ενθάρρυνση της κινεζικής κυβέρνησης - εξαπλώθηκαν σε όλη την Κίνα αφότου ο Γιοσιχίκο Νόντα, ο οποίος ήταν τότε πρωθυπουργός τής Ιαπωνίας, εξαγόρασε από τον Ιάπωνα ιδιώτη ιδιοκτήτη τους μερικά από τα νησιά Σενκάκου (Ντιαόγιου), τα οποία ελέγχονται από την Ιαπωνία αλλά επίσης διεκδικούνται από την Κίνα.

Ένα σημάδι ότι η Κίνα έχει παραιτηθεί από αυτό το παιχνίδι παρατηρήθηκε σε ρεπορτάζ κινεζικών μέσων ενημέρωσης σχετικά με την επίσκεψη μιας υψηλού επιπέδου αντιπροσωπείας ιαπωνικών επιχειρήσεων στο Πεκίνο το Νοέμβριο. Το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο της Κίνας, CCTV, ανέφερε, «Αφήνοντας κατά μέρος το διπλωματικό αδιέξοδο των χωρών τους, οι δύο πλευρές αναζητούν καλύτερες οικονομικές σχέσεις». Σίγουρα, η εξομάλυνση των οικονομικών σχέσεων θα μπορούσε να διακοπεί από την ευρέως επικριθείσα επίσκεψη του Ιάπωνα πρωθυπουργού Σίνζο Άμπε στο μνημείο Γιασουκούνι στις 26 Δεκέμβρη 2013, η οποία είναι αμφιλεγόμενη επειδή τιμά, μεταξύ άλλων, 14 πρωτοκλασάτους εγκληματίες πολέμου τού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως, κατά τα άλλα, οι κινεζο-ιαπωνικές οικονομικές σχέσεις (αλλά όχι οι πολιτικοί δεσμοί) πηγαίνουν καλύτερα, όχι χειρότερα.

Η αποδέσμευση περιορίζει τους τρόπους που το Πεκίνο μπορεί να πιέσει το Τόκιο - ή βάζει τις ιαπωνικές επιχειρήσεις να πιέσουν τον Άμπε. Με τη σειρά της, η αποδέσμευση αναγκάζει την Κίνα να βασίζεται σε πολιτικές όπως η ADIZ, που θα μπορούσαν να αποξενώσουν άλλους Ασιάτες γείτονες. Για παράδειγμα, στην ADIZ της, η Κίνα έχει συμπεριλάβει τον εναέριο χώρο όχι μόνο πάνω από τα νησιά Σενκάκου / Ντιαόγιου αλλά και πάνω από ένα νησί κορεατικής δικαιοδοσίας. Επιπλέον, η κινεζική ADIZ, σε αντίθεση με εκείνες άλλων εθνών, επηρεάζει τα πολιτικά επιβατικά αεροσκάφη πολλών χωρών, που απλά διέρχονται από την περιοχή. Αυτό εντείνει την αίσθηση στην περιοχή ότι η Κίνα έχει μετατοπιστεί από μια επίθεση γοητείας, όλο και περισσότερο σε τακτικές τριβής ώστε να πετύχει τις εδαφικές και θαλάσσιες φιλοδοξίες της.

Στην καρδιά τής αντιστροφής τής Κίνας από τις τακτικές τού περασμένου έτους προς την Ιαπωνία είναι η οικονομική πραγματικότητα: η Κίνα χρειάζεται την Ιαπωνία, όπως ακριβώς και η Ιαπωνία χρειάζεται την Κίνα. Ο εξαγωγικός τομέας τής Κίνας εξαρτάται από ανταλλακτικά που έρχονται από την Ιαπωνία (για παράδειγμα, οι μονάδες flash τής Toshiba χρησιμοποιούνται στα iPhones που συναρμολογούνται στην Κίνα). Αντιμετωπίζοντας ήδη μια οικονομική επιβράδυνση, η χώρα είναι απρόθυμη να εγκαταλείψει τις θέσεις εργασίας, τις επενδύσεις και τη μεταφορά τεχνολογίας [2] που προέρχονται από την επέκταση των εγκαταστάσεων των ιαπωνικών επιχειρήσεων στην Κίνα.

Τον Οκτώβριο, στελέχη από δέκα κορυφαίες κινεζικές εταιρείες στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ μέχρι που επισκέφθηκαν την Ιαπωνία για να αναζητήσουν περισσότερες ιαπωνικές επενδύσεις. Συναντήθηκαν με τον Γιοσιχίντε Σούγκα, τον γενικό γραμματέα τού υπουργικού συμβουλίου και βασικό στέλεχος στην διοίκηση Άμπε, και τον Χιρομάσα Γιονεκούρα, τον επικεφαλής τής Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων. Στη συνέχεια, το Νοέμβριο, ο Γιονεκούρα ετέθη επικεφαλής μιας επιχειρηματικής αποστολής στο Πεκίνο, όπου τον υποδέχθηκε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Γουάνγκ Γιάνγκ. Ο κινεζικός Τύπος δημοσιοποίησε ένα σχόλιο τού Xu Dunxin, πρώην πρέσβη τής Κίνας στην Ιαπωνία: «Ελπίζουμε ότι η επικοινωνία μεταξύ των υψηλού προφίλ επιχειρηματιών θα βοηθήσει να οδηγηθούν σε ανάκαμψη οι τεταμένες σχέσεις Κίνας-Ιαπωνίας».

Οι ιδιαιτερότητες της αποστολής τής Γκουανγκντόνγκ δείχνουν ότι η πρωτοβουλία αποσύνδεσης της οικονομίας από την πολιτική προέρχεται από την κινεζική επιχειρηματική κοινότητα και την επαρχιακή και τοπική πολιτική ηγεσία και όχι από το Πεκίνο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι ηγέτες τής Γκουανγκντόνγκ έπρεπε να ζητήσουν από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα την άδεια να ταξιδέψουν στην Ιαπωνία τρεις φορές πριν τους την χορηγήσει - και μόνο αν συμφωνούσαν να μην συναντηθούν με τον Άμπε. Ως και ορισμένες κινεζικές εταιρείες που λέγεται ότι βρίσκονται κοντά στον στρατό, όπως η Huawei Technologies, φαίνονται έτοιμες να δώσει προτεραιότητα στα οικονομικά. Η Huawei έχει δηλώσει ότι θα ενισχύσει το μερίδιο των ιαπωνικών εξαρτημάτων στα υψηλών επιδόσεων smartphones της από το 50% στο 70%, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να αναβαθμίσει την σειρά προϊόντων της σε υψηλότερης απόδοσης, ακριβότερα μοντέλα.

Η εξομάλυνση των οικονομικών σχέσεων είναι εμφανής στα κινεζικά στοιχεία εισαγωγών: ως συνέπεια των ταραχών και των μποϋκοτάζ το φθινόπωρο του 2012 οι πραγματικές (προσαρμοσμένες στις τιμές) εξαγωγές τής Ιαπωνίας προς την Κίνα υποχώρησαν κατά 26% από τον Ιούλιο του 2012 - όταν ο Νόντα ανακοίνωσε την εξαγορά των νησιών Σενκάκου (Ντιαόγιου) – ως τον Φεβρουάριο του 2013. Από τότε, οι εξαγωγές προς την Κίνα έχουν ανακάμψει σχεδόν στα προ της κρίσης επίπεδα. Κατά συνέπεια, οι εξαγωγές τής Ιαπωνίας προς την Κίνα είναι και πάλι σε υψηλότερη τροχιά ανάπτυξης από ό, τι οι εξαγωγές της προς τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο RICHARD KATZ είναι συντάκτης στο δισεβδομαδιαίο newsletter, The Oriental Economist Alert.

http://foreignaffairs.gr/
http://dia-kosmos.blogspot.gr/