*-Μ’ έρχεται καμμίαν φοράν τοιούτος λογισμός, και λέγω, ότι πολλάς δημοκρατίας κατέπαυσαν, όσοι καλήτερα θέλουν να ζώσιν είς κάθε άλλην διοίκησιν πάρα είς δημοκρατίαν, και ότι πολλάς το εναντίον μοναρχίας και ολιγαρχίας εκρήμνισαν οι δημοκρατικοί και ότι πολλοί άνθρωποι προστούτοις, μ’ όλον ότι ετόλμησαν και επέτυχαν να γενώσι μονάρχαι, μ΄όλον τούτο και αυτοί τέλος πάντων εξέπεσαν από την μοναρχίαν, άλλοι ύστερον από λίγο καιρόν, άλλοι και όσον ολίγον καιρόν βασταχθούν είς την μοναρχίαν, θαυμάζονται ως άνθρωποι με νούν και με τύχην.

Και τούτο προστούτοις ηξεύρομεν, ότι και μέσα είς αυτάς τάς των ιδιωτών οικείας άλλοι έχουν πολλούς δούλους, άλλοι και πολλά ολίγους, και μ’ όλον τούτο ούτε τούτους τους ολίγους ειμπορούν οι αυθένται να τους έχωσι τόσον εύκολα είς υποταγήν.

*-Και τούτο προς τούτοις είδαμεν, ότι αυθένται των βωδίων είναι και οι βωδοβοσκοί, και των αλόγων οι αλογοβοσκοί, και είς ένα λόγον, όσοι ονομάζονται βοσκοί, με κάθε δίκαιον πρέπει να ονομάζωνται αυθένται των οποίων ζώων έχουσι την επιστασίαν.

Βλέπω όμως, ότι όλα ταύτα τα κοπάδια καλήτερα ευχαριστούνται να ήναι είς την υποταγήν των βοσκών παρά οι άνθρωποι να υποτάσσωνται είς τους αρχηγούς των.

Διότι τα κοπάδια υπάγουν, όπου τα φέρουν οι βοσκοί, και βόσκονται είς τους οποίους τόπους τα απολύουν, και μακρύνονται από τους οποίους τα εμποδίζουν να υπάγωσι· και αφίνουν τους βοσκούς να μεταχειρίζωνται, όπως θέλουν, τους ιδίους των καρπούς· και ούτε ηκούσαμεν ποτέ κανένα κοπάδι να σηκωθή κατεπάνω είς τους βοσκούς με σκοπόν να μη πείθεται είς αυτούς, ή να μη τους αφίνη να παίρνωσι τους καρπούς των· αλλά μάλιστα πλειοτέραν αγριότητα δείχνουν τα κοπάδια είς όλους τους ξένους, παρά είς τους όσοι τα ΕΞΟΥΣΙΑΖΟΥΝ, και ωφελούνται από αυτά (λαμβάνοντες τους καρπούς των).

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ όμως το εναντίον κατεπάνω είς κανένα άλλον άνθρωπον δεν σηκώνονται παρά εναντίον είς τους όσους νοιώσουν, ότι προσπαθούν να γένωσιν Αυθένται των.

*-Όταν λοιπόν τοιαύτα εδιαλογιζόμην, είχα και τοιαύτην γνώμην, ότι ο άνθρωπος, ως άνθρωπος, ως εκ φύσεως άρχων των άλλων ζώων, ευκολώτερα εξουσιάζει όλα τα άλλα ζώα παρά ανθρώπους· όταν όμως με ήλθεν είς τον νούν, ότι ο Κύρος ήτον Πέρσης, μ’ όλον τούτο πάρα πολλούς ανθρώπους έκαμε να τον υποτάσσωνται, και παρά πολλάς πόλεις, και πολλότατα έθνη, τότε δά αναγκαζόμην να αλλάξω γνώμην, και να φρονώ, ότι ίσως ούτε αδύνατον, ούτε δύσκολον έργον είναι να εξουσιάζη άνθρωπος ανθρώπους, αν ηξεύρη να τους εξουσιάζη.

Διότι πολλούς γνωρίζομεν, οι οποίοι με την θέλησίν των υπετάχθησαν είς τον Κύρον, μ’ όλον ότι άλλοι εκατοικούσαν μακράν πολλών ημερών δρόμον, άλλοι και μηνών διάστημα, άλλοι ούτε τον είδαν ποτέ, και άλλοι ήσαν βέβαιοι, ότι ούτε δυνατόν είναι καν να τον ίδωσι καμμίαν δοράν και μ’ όλον τούτο υπετάσσοντο είς αυτόν θεληματικοί.

*-Διότι τόσον μεγαλήτερος βασιλεύς εφάνη από όλους τους άλλους, οι οποίοι πατρικήν βασιλείαν εκληρονόμησαν, ή αφ’ εαυτών την απεκτησαν, ώστε ο βασιλεύς της Σξυθίας, μ’ όλον ότι έχει πάρα πολλούς υπηκόους Σκύθας, κανενός όμως άλλου ξένου έθνους βασιλεύς να γένη δεν ειμπορεί, αλλα ευχαριστείται να μείνη έως το τέλος βασιλεύς του ίδιου έθνους.

Ομοίως και ο βασιλεύς της Θράκης να ήναι βασιλεύς των Θρακών, και ο της Ιλλυρίας των Ιλλυρίων, και των άλλων εθνών ο βασιλεύς, καθώς μανθάνομεν, παρόμοια δεν ειμπορεί ξένον έθνος να κυριεύση. Τα είς την Ευρώπην έθνη ακόμη και την σήμερον κυβερνώνται με ιδικούς των νόμους, χωριστά το εν από το άλλο. Ο Κύρος όμως, αφού υπέταξεν είς το βασίλειόν του και τα είς την Ασίαν έθνη, τα οποία εκυβερνώντο με ιδικούς των νόμους, αφου με ολίγον Περσικόν στράτευμα εκίνησεν είς την αρχήν, υπέταξε χωρίς καμμίαν αντίστασιν τους Μήδους και τους Υρκανίους· και με πόλεμον υπέταξε τους Σύρους, Ασσυρίους, Άραβας, Καπαδόκας, την άνω και την κάτω Φρυγίαν, Λύδους, Κάρας, Φοίνικας, Βαβυλωνίους.

Εξουσίασε προς τούτοις και τους Βακτρίους, και Ινδούς, και Κίλικας. Ομοίως και τους Σάκας, και Παφλαγόνας, και Μαριανδυνούς, και άλλα προς τούτοις πολλότατα έθνη, των οποίων ούτε τα ονόματα ειμπορεί τινάς να επαριθμήση. Εξουσίασε και τους είς την Ασίαν Έλληνας· και αφού εκαταίβη είς τους παραθαλασίους τόπους, εξουσίασε και τους Κυπρίους, και τους Αιγυπτίους.

*-Και όλα τούτα τα έθνη τα εξουσίασε, μ' όλον ότι ήσαν και αλλόγλωσσα, και ούτε την γλώσσα του Κύρου αννοούσαν, ούτε αναμεταξύ των εκαλαμβάνοντο. Μ’ όλον τούτο ημπόρεσεν είς τόσον τόπον να προξενήση φόβον μόνον το όνομά του, ώστε όλοι τον έτρεμαν, και κανείς δεν ετολμούσε να κάμη τίποτε εναντίον του. Εμπόρεσε μάλιστα να εμπνεύση είς τας ΨΥΧΑΣ των τοιαύτην επιθυμίαν είς το να κάμουν κάθε τι διά να τον ευχαριστήσουν, ώστε θεληματικά εκυβερνώντο πάντοτε κατά την θέλησιν εκείνου. Έσυρε και προς το μέρος του τόσα έθνη, όσα και να τα επαριθμήση τινάς είναι δύσκολον, όπου αν υπάγη, αν αρχίση τον δρόμον του από την βασιλικήν καθέδραν, και υπάγη ε΄ίτε προς ανατολάς, είτε προς δυσμάς, είτς προς άρκτον, ή προς μεσημβρίαν.

*- Ημείς λοιπόν δια τούτον τον θαυμάσιον άνδρα διαλογιζόμενοι, ήγουν από τι γένος εκατάγετο, ποία προτερήματα ψυχής και σώματος είχε, και με ποίαν αγωγίν ανετράφη, και διά τούτον τόσον εξεπέρασε τους άλλους βασιλείς είς το να κυβερνά ανθρώπους, απεφασίσαμεν να διηγηθώμεν, όσα δι’ αυτόν ηκούσαμεν, και ενθυμούμεθα, επειδή τα εδιαβάσαμεν είς την ιστορίαν του.

http://dia-kosmos.blogspot.gr/