Απόδοση-Επιμέλεια: Αριστέα Τσαμαδιά

Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι και θα συνεχίσει να είναι το απόλυτο γεωπολιτικό σημείο ανάφλεξης του 21ου αιώνα – πολύ σημαντικότερη από τη Μέση Ανατολή ή τα δυτικά σύνορα της Ρωσίας.

Ειδικότερα, το μέλλον της Ασίας όπως και η ισορροπία δυνάμεων Ανατολής-Δύσης βρίσκεται σε κίνδυνο.

Ο Mahan, ο τότε πρόεδρος της Ναυτικής Ακαδημίας των ΗΠΑ, έγραψε το έργο «Η Επιρροή της Θαλάσσιας Ισχύος στην Ιστορία 1660-1783».


Η κεντρική θέση του Mahan ήταν ότι οι ΗΠΑ έπρεπε να καταστούν παγκόσμια δύναμη στην αναζήτηση νέων αγορών, και να προστατέψουν αυτές τις νέες θαλάσσιες εμπορικές οδούς μέσω ενός δικτύου ναυτικών βάσεων. Αυτή ήταν η εμβρυακή ιδέα για την Αυτοκρατορία των Βάσεων των ΗΠΑ-που πράγματι άρχισε να υλοποιείται μετά τον πόλεμο μεταξύ Αμερικής και Ισπανίας, περισσότερο από έναν αιώνα πριν, όταν οι ΗΠΑ αναβαθμίστηκαν σε δύναμη του Ειρηνικού προσαρτώντας τις Φιλιππίνες, τη Χαβάη και την Guam.

Η δυτική-αμερικανική και ευρωπαϊκή-αποικιοκρατία είναι αυστηρά υπεύθυνη για την τρέχουσα, εμπρηστική μάχη κυριαρχίας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η Δύση κατάφερε να αποκτήσει τα μεγαλύτερα χερσαία σύνορα-αλλά και θαλάσσια- σε αυτά τα κράτη.

Η αναφορά στην κάθε περίπτωση είναι εντυπωσιακή.

@-Οι Φιλιππίνες και η Ινδονησία είχαν διαμοιραστεί μεταξύ Ισπανίας και Πορτογαλίας το 1529.

@-Ο διαχωρισμός της Μαλαισίας και της Ινδονησίας οφείλεται στους Βρετανούς και τους Ολλανδούς το 1842.

@-Τα σύνορα ανάμεσα στην Κίνα και το Βιετνάμ επιβλήθηκαν στους Κινέζους από τους Γάλλους το 1887.

@-Τα σύνορα στις Φιλιππίνες αποφασίστηκαν από τις ΗΠΑ και την Ισπανία το 1898.

@-Τα σύνορα μεταξύ Φιλιππίνων και Μαλαισίας σχεδιάστηκαν από τις ΗΠΑ και τους Βρετανούς το 1930.

Μιλάμε για σύνορα ανάμεσα σε διαφορετικές αποικιοκρατικές δυνάμεις-και αυτό σημαίνει την ύπαρξη άλυτων προβλημάτων, που στη συνέχεια κληρονόμησαν τα μετα-αποικιοκρατικά κράτη. Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά ξεκίνησαν ως μια χαλαρή διαμόρφωση. Οι καλύτερες ανθρωπολογικές μελέτες ( του Bill Solheim για παράδειγμα) ορίζουν τις ημι-νομαδικές κοινότητες που πραγματικά ταξίδεψαν και επιδόθηκαν στο εμπόριο στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας από την αρχαιότητα ως Nusantao – μια αυστρονησιακή λέξη που σημαίνει «νότια νήσος» και «λαός».

Οι Nusantao δεν ήταν συγκεκριμένη φυλετική ομάδα, αλλά περισσότερο ένα θαλάσσιο δίκτυο. Με το πέρασμα των αιώνων, είχαν πολλά σημεία-κλειδιά, από την ακτογραμμή μεταξύ κεντρικού Βιετνάμ και Hong Kong μέχρι το Δέλτα του Mekong. Δεν ήταν δεμένοι με κάποιο «κράτος», και η έννοια των «συνόρων» δεν υπήρχε καν.

Μόνο μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα το Βεστφαλιανό σύστημα κατάφερε να παγώσει τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας μέσα σε ένα σταθερό πλαίσιο. Αυτό μας οδηγεί στο να καταλάβουμε γιατί η Κίνα είναι τόσο ευαίσθητη για τα σύνορά της. Επειδή συνδέονται απευθείας με τον «αιώνα της ταπείνωσης» όταν η εσωτερική διαφθορά και αδυναμία της Κίνας επέτρεψε στους δυτικούς Βάρβαρους να οικειοποιηθούν την κινεζική γη.

Ένταση στη γραμμή με τις εννέα παύλες

Ο εξέχων γεωγράφος Bai Meichu ήταν ένας άγριος εθνικιστής ο οποίος σχεδίασε τη δική του εκδοχή αυτού που αποκαλούσε «Χάρτη της Εθνικής ταπείνωσης της Κίνας». Το 1936 εξέδωσε έναν χάρτη με μια γραμμή με τη μορφή U που διασχίζει τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας μέχρι τον Ύφαλο James, που βρίσκεται 1.500 χλμ νότια της Κίνας αλλά που απέχει μόνο 100 χλμ από το Βόρνεο. Δεκάδες χάρτες έκτοτε αντέγραψαν εκείνον του Meichu. Οι περισσότεροι περιλαμβάνουν τα νησιά Spratly, αλλά όχι τον Ύφαλο James.

Το φλέγον ζήτημα είναι ότι ο Bai ήταν ο άνθρωπος που στην πραγματικότητα επινόησε τη «γραμμή με τις εννέα παύλες», που προώθησε η κινεζική κυβέρνηση –η οποία δεν ήταν ακόμη κομμουνιστική-ως το γράμμα του νόμου σε όρους «ιστορικών» διεκδικήσεων της Κίνας επί των νήσων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας.

Όλα σταμάτησαν όταν η Ιαπωνία εισέβαλε στην Κίνα το 1937. Η Ιαπωνία είχε κατακτήσει την Ταιβάν το 1895. Τώρα φανταστείτε τους Αμερικανούς να παραδίνονται στους Ιάπωνες στις Φιλιππίνες το 1942. Αυτό θα σήμαινε ότι ολόκληρη η ακτογραμμή της Θάλασσας της Νότιας Κίνας θα βρισκόταν υπό τον έλεγχο μιας μόνο αυτοκρατορίας για πρώτη φορά στην ιστορία. Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας είχε γίνει μια ιαπωνική λίμνη.

Όχι για πολύ. Μόνο μέχρι το 1945. Οι Ιάπωνες κατέλαβαν τα νησιά Woody στα Paracels και την Itu Aba (σήμερα Taiping) στα Spratlys. Μετά το τέλος του Β’ΠΠ και την ρίψη από τις ΗΠΑ των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες έγιναν ανεξάρτητες το 1946 και τα Spratlys κηρύχτηκαν άμεσα έδαφος των Φιλιππίνων.

Το 1947 οι Κινέζοι ξεκίνησαν έναν αγώνα για να αποκτήσουν ξανά τα Paracels από την αποικιοκρατική διοίκηση της Γαλλίας. Παράλληλα, όλα τα νησιά στη Νότια Σινική Θάλασσα έλαβαν κινεζικά ονόματα. Ο Ύφαλος James υποβιβάστηκε από αμμουδιά σε ύφαλο (σήμερα βρίσκεται υπό τη στάθμη της θάλασσας, αλλά ακόμα το Πεκίνο το θεωρεί ως το νοτιότερο έδαφός της).

Το Δεκέμβριο του 1947 όλα τα νησιά τοποθετήθηκαν υπό τον έλεγχο της Hainan (η οποία αποτελεί επίσης νήσο στη Νότια Κίνα). Ακολούθησαν νέοι χάρτες βασισμένοι σε εκείνον του Meichu, αλλά αυτή τη φορά τα νησιά (βραχονησίδες ή Ύφαλοι) έφεραν κινεζικά ονόματα. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν εξήγησε τη σημασία της κάθε παύλας που στην αρχή ήταν εννέα).

Τον Ιούνιο του 1947 λοιπόν, η Δημοκρατία της Κίνας διεκδίκησε ό,τι βρισκόταν εντός της γραμμής ανακηρύσσοντας τον εαυτό της ανοιχτή στο να διαπραγματευτεί οριστικά θαλάσσια σύνορα με τα άλλα κράτη αργότερα. Όμως, προς το παρόν δεν υπάρχουν σύνορα. Αυτό ήταν η γένεση της πολύ-δυσφημισμένης «στρατηγικής ασάφεια» της Θάλασσας της Νότιας Κίνας που διαρκεί μέχρι σήμερα.

Η «Κόκκινη» Κίνα υιοθέτησε όλους τους χάρτες, και όλες τις αποφάσεις. Όμως τα τελικά θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Κίνας και του Βιετνάμ, για παράδειγμα, οροθετήθηκαν μόλις το 1999. Το 2009 η Κίνα συμπεριέλαβε έναν χάρτη με τη γραμμή σε σχήμα U ή «γραμμή με εννέα παύλες» σε μια παρουσίαση ενώπιον της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Σύνορα της Υφαλοκρηπίδας. Ήταν η πρώτη φορά που η γραμμή εμφανίστηκε επίσημα σε διεθνές επίπεδο.

Δεν είναι περίεργο που οι άλλοι παίκτες της Νοτιοανατολικής Ασίας εξαγριώθηκαν. Ήταν το αποκορύφωμα της χιλιετούς μετάβαση από το θαλάσσιο δίκτυο των ημι-νομαδικών λαών στο Βεστφαλιανό σύστημα. Ο μεταμοντέρνος πόλεμος για τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας είχε ξεκινήσει.

Η ελευθερία των κανονιοφόρων

Το 2013 οι Φιλιππίνες – παρακινούμενες από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία αποφάσισαν να φέρουν το ζήτημά τους για την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) στη Νότια Σινική Θάλασσα υπό εκδίκαση σύμφωνα με την Διακήρυξη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Και οι Κίνα και οι Φιλιππίνες έχουν επικυρώσει την UNCLOS. Οι ΗΠΑ όχι. Οι Φιλιππίνες στόχευσαν στην UNCLOS – όχι στα «ιστορικά δικαιώματα» όπως ήθελε η Κίνα, για να αποφασιστεί τι είναι νησί, τι είναι βράχος, και ποιος είναι εξουσιοδοτημένος να διεκδικήσει εδαφικά δικαιώματα (άρα και ΑΟΖ) στα περιβάλλοντα ύδατα.

Η ίδια η UNCLOS είναι αποτέλεσμα ετών μιας άγριας νομικής μάχης. Ακόμα, σημαντικά κράτη όπως τα μέλη των BRICS Κίνα, Ινδία και Βραζιλία, αλλά και άλλα όπως το Βιετνάμ και η Μαλαισία, παλεύουν για να αλλάξει μια βασική διάταξη, καθιστώντας υποχρεωτικό για ξένα πολεμικά πλοία να ζητήσουν άδεια πριν πλεύσουν διαμέσου της ΑΟΖ τους.

Και τώρα μπαίνουμε σε πραγματικά βαθιά, ταραγμένα νερά, στην έννοια της «ελευθερίας της ναυσιπλοΐας».

Για την αμερικανική αυτοκρατορία, η «ελευθερία της ναυσιπλοΐας», από τη δυτική ακτή των ΗΠΑ στην Ασία-μέσω του Ειρηνικού, της Νότιας Σινικής Θάλασσας, των στενών της Malacca και του Ινδικού Ωκεανού, υποτάσσεται αυστηρά στην στρατιωτική στρατηγική.

Φανταστείτε μια μέρα η ΑΟΖ να είναι κλειστή στο αμερικανικό ναυτικό , ή αν η «εξουσιοδότηση» έπρεπε να ζητείται κάθε φορά. Η Αυτοκρατορία των Βάσεων δεν θα είχε πρόσβαση…στις ίδιες τις βάσεις της.

Ας προσθέσουμε σε αυτό την Παράνοια του Πεντάγωνου. Τι θα γινόταν αν μια «εχθρική δύναμη» αποφάσιζε να σταματήσει το παγκόσμιο εμπόριο από το οποίο εξαρτάται η οικονομία των ΗΠΑ; (αν και είναι γελοίο να πιστεύουμε ότι η Κίνα σχεδιάζει τέτοια κίνηση). Σήμερα το Πεντάγωνο ακολουθεί ένα πρόγραμμα ελευθερίας της ναυσιπλοΐας. Για όλους τους πρακτικούς λόγους, πρόκειται για διπλωματία των κανονιοφόρων του 21ου αιώνα, καθώς αυτά τα πλοία που μεταφέρουν αεροσκάφη πλέουν συνεχώς στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Το άγιο δισκοπότηρο, για τις χώρες του Συνδέσμου Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), είναι να βρεθεί ένας Κώδικας Συμπεριφοράς για να επιλυθούν οι θαλάσσιες συρράξεις μεταξύ Φιλιππίνων, Βιετνάμ, Μαλαισίας, Μπρουνέι και Κίνας. Αυτό συνεχίστηκε για χρόνια επειδή περισσότερο οι Φιλιππίνες ήθελαν να εγκλωβίσουν τους Κινέζους υπό δεσμευτικούς κανόνες αλλά δεν εκφράστηκαν παρά μόνο όταν και τα δέκα μέλη της ASEAN συμφώνησαν πρώτα μεταξύ τους.

Η στρατηγική του Πεκίνο είναι η αντίθετη. Οι διμερείς συζητήσεις γίνονται για να δοθεί έμφαση στον αντίκτυπο που έχει. Για αυτό η Κίνα εξασφάλισε την υποστήριξη της Καμπότζης , που έγινε εμφανής στην αρχή της εβδομάδας όταν η Καμπότζη απέφυγε να κατηγορήσει την Κίνα για το ζήτημα της Νότιας Σινικής Θάλασσας σε μια συνάντηση κορυφής στο Λάος.

Η Κίνα και η ASEAN συμφώνησαν στην «αυτοσυγκράτηση».

Κύττα τον άξονα της Hillary

Το 2011 το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ήταν εντελώς τρομοκρατημένο για το σχέδιο της διοίκησης Obama να αποσυρθεί από το Ιράκ κα το Αφγανιστάν. Τι θα γινόταν με την προβολή υπερισχύος; Αυτό τελείωσε το Νοέμβριο του 2011, όταν η Υπουργός Εξωτερικών Hillary Clinton δημιούργησε τον διάσημο όρο «άξονας προς την Ασία».

Στον «άξονα» συμπεριλήφθηκαν «έξι γραμμές δράσης». Τις τέσσερις από αυτές η Clinton τις πήρε από μια έκθεση του 2009 ενός ερευνητικού ινστιτούτου στην Washington, το CSIS: να αναζωογονήσει συμμαχίες, να καλλιεργήσει σχέσεις με τις αναδυόμενες δυνάμεις, να αναπτύξει σχέσεις με πολυμερείς περιφερειακούς οργανισμούς και να δουλεύει στενά με τις χώρες της Νοτιονατολικής Ασίας πάνω σε οικονομικά ζητήματα. Η Clinton πρόσθεσε άλλες δύο: εκτεταμένη στρατιωτική παρουσία στην Ασία και την προώθηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή και όχι μίνιο στο Νότο- ότι το να γίνει λόγος για «άξονα» ήταν κωδικός για την ανάσχεση της Κίνας. Ακόμα πιο σοβαρό είναι το γεγονός ότι αποτελεί τη γεωπολιτική στιγμή που μια σύρραξη στη νοτιοανατολική Ασία για μια θαλάσσια έκταση συνδέθηκε με την αναμέτρηση ανάμεσα στον ηγεμόνα και του «ανταγωνιστή».

Αυτό που εννοούσε η Clinton με το «να εμπλακούν οι αναδυόμενες δυνάμεις» ήταν με τα δικά της λόγια «ενωθείτε με μας στο να διαμορφώσουμε και να συμμετέχετε σε μια περιφερειακή και παγκόσμια τάξη που βασίζεται σε κανόνες». Αναφέρεται σε κανόνες που σχεδιάστηκαν από τον ηγεμόνα στο πλαίσιο της συναίνεσης της Washington.

Δεν είναι περίεργο ότι η Νότια Σινική Θάλασσα είναι καίριο στρατηγικά σημείο, καθώς η αμερικανική ηγεμονία εξαρτάται από το να εξουσιάζουν τα κύματα (θυμήσου τον Mahan).

Αυτός είναι ο πυρήνας της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής των ΗΠΑ.

Η θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι καίριος δεσμός που συνδέει τον Ειρηνικό με τον Ινδικό Ωκεανό, τον Περσικό Κόλπο και τελικά με την Ευρώπη. Στο τέλος ανακαλύψαμε το τελευταίο «μυστικό» της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Η Κίνα υπό την «περιφερειακή και παγκόσμια τάξη που διέπεται από τους κανόνες της Clinton σημαίνει στην πράξη ότι η Κίνα πρέπει να συμμορφωθεί και να κρατήσει τη Νότια Σινική Θάλασσα ανοικτή στο αμερικανικό ναυτικό.

Αυτό προμηνύει αναπόφευκτη κλιμάκωση στις θαλάσσιες οδούς. Η Κίνα, αργά αλλά σίγουρα, αναπτύσσει εκλεπτυσμένα όπλα που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τη διέλευση του Ναυτικού των ΗΠΑ στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Αυτό που είναι ακόμα πιο σοβαρό είναι ότι μιλάμε για ασυμβίβαστες επιταγές. Το Πεκίνο αυτοχαρακτηρίζεται ως αντι-ιμπεριαλιστική δύναμη, και αυτό αναγκαία περιλαμβάνει την ανάκτηση εθνικών εδαφών που είχαν κατακτηθεί από αποικιοκρατικές δυνάμεις που είχαν συμμαχήσει με τους εσωτερικούς προδότες της Κίνας.

Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους υποστηρίζουν ότι όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, στο μεγαλύτερο μέρος των δυτικών ρωσικών συνόρων, στη Βαλτική και στη Συρία-Ιράκ, ο ηγεμόνας δέχεται τη σοβαρότερη αμφισβήτηση. Και το διακύβευμα είναι υψηλό.

Η κατάσταση θα χειροτερέψει όταν το αμερικανικό ναυτικό θα χάσει το δικαίωμα εισόδου στη Νότια Σινική Θάλασσα και ότι αυτό θα είναι το τέλος της αυτοκρατορικής ηγεμονίας.

http://dia-kosmos.blogspot.gr/